O tym iż ptak jest chory możemy się dowiedzieć na podstawie jego zachowania i wyglądu. Chory kanarek może być ospały, mieć nastroszone pióra, matowe oczy, zabrudzenia w okolicy otworów nosowych, posklejane i nie czyszczone na podbrzuszu pióra. Najczęściej chory ptak siedzi większość dnia na żerdce, ukrywając głowę pod skrzydłem. Zwykle chory ptak słabo reaguje na bodźce zewnętrzne np. na zbliżanie się do niego. Ptaka, u którego stwierdzimy powyższe objawy należy przenieść do osobnej klatki, oddzielając go od reszty stada, ulokować w cieplejszym miejscu, zastosować zmianę pokarmu, dbać o czystość w klatce i obserwować, a po rozpoznaniu odpowiednio leczyć.
Zdrowe kanarki mają brzuch koloru jasnożółtego przechodzącego w biały. Gdy na brzuchu zauważymy zaczerwienienia, ciemne plamy możemy być pewni, że kanarek ma chory przewód pokarmowy. Gdy odchody odbiegają od stanu naturalnego tzn. są wodniste, koloru brunatnego lub ciemnozielonego, gdy znajduje się w nich krew to są to symptomy rozpoczynającej się choroby. Najczęściej spotykane choroby kanarków to:
Zapalenie żołądka i jelit
Bardzo często na choroby przewodu pokarmowego zapadają młode kanarki po oddzieleniu od samicy. Przyczyną powstawania tych chorób może być nieświeża woda, stęchły rzepik, zbyt obfity pokarm jajeczny, przeziębienie spowodowane nagłą zmianą temperatury, za zimna woda, zanieczyszczony pokarm, mokra zielonka itp. Oznaki: brzuch chorego kanarka jest wzdęty i czerwony, kał wodnisty, bladozielony, a ptak przy wypróżnianiu się kręci ogonem. Ptaki chore przestają śpiewać, oddech mają przyspieszony. Siedzą napuszone, a w cięższych przypadkach chowają głowę pod skrzydło. Wczesne ujawnienie choroby daje gwarancję wyleczenia, lecz choroba zaniedbana, zauważona w późniejszym stadium najczęściej kończy się śmiercią. Po rozpoznaniu należy chorego ptaka umieścić w oddzielnej klatce i trzymać w temp. 18 C. Jako pokarm należy podawać owsik, mak, proso, kanar i suchary. Nie wolno w czasie choroby podawać kanarkowi żadnych pokarmów zielonych i jajecznych. Wodę należy podawać przegotowaną lub rumianek z miodem. Należy codziennie czyścić klatkę, w której przebywa chory kanarek
Chrypka
Chory ptak nie może śpiewać, wydaje chrapliwy głos. Przyczyną tej choroby jest zwykłe przechłodzenie, nagła zmiana temperatury, zbyt suche powietrze, zadymienie lub zbyt zimna woda do picia. Chorego ptaka należy przenieść do cieplejszego pomieszczenia i zwiększyć wilgotność powietrza, dodawać mu do biszkoptu tran, surowe żółtko oraz miód, zwiększyć w karmie ilość siemienia lnianego, nie podawać owsiku ani gotowanego jajka.
Zaziębienie
Objawy są podobne jak poprzednio, przy czym następuje też wyciek z otworów nosowych, ciężki oddech przez uchylony dziób, łzawienie; ptak potrząsa głowa i chrapliwie popiskuje. Przyczyny przeziębienia są również podobne ja przyczyny chrypki, tj,: przechłodzenie, nagła zmiana temperatury, przeciąg, zapalenie dróg oddechowych. Leczenie, prócz podwyższenia temperatury i wilgotności w pomieszczeniu, obejmuje podawanie ptakowi do picia wywaru z rumianku lub szałwi, najlepiej jednak zwrócić się do lekarza weterynarii.
Zapalenie spojówek
Chory ptak ma stale przymrużone lub zamknięte oczy, ma też trudności z orientacją w locie. Chorobę tę może wywołać złe oświetlenie, przeciąg, dym lub wyziewy chemiczne, trwałe zaciemnienie pomieszczenia. Kanarkowi należy przemywać oczy wywarem rumianku lub mocną herbatą, zmienić oświetlenie i wietrzyć pomieszczenie, w którym ptak przebywa. Jeśli nie nastąpi poprawa jego zdrowia, należy koniecznie zasięgnąć porady lekarza weterynarii.
Zaparcie
Ptak cierpiący na zaparcie nastroszony siedzi na dnie klatki i miarowo unosi kuper, lecz nie oddaje kału. Pióra wokół kloaki ma nastroszone. Przyczyną zaparcia jest nieprawidłowe żywienie. Chorym kanarkom należy podawać więcej zielenin, owoców i biszkopt z tranem, a zamiast wody wywar z rumianku. Pomoc lekarska zwykle nie jest konieczna.
Zaparcie jaja
Samica siedzi wówczas w kącie klatki z nastroszonymi piórami i ciężko oddycha, miarowo kiwając głową. Przyczyną trudności w złożeniu jaja może być zbyt niska temperatura i wilgotność panująca w pomieszczeniu lub zbyt młody wiek samicy. Należy wtedy ogrzać i nawilżyć pomieszczenie, a ptakowi podać do dzioba kilka kropli oliwy. Kloakę również trzeba zakropić oliwą. Jeśli postępowanie to nie przyniesie rezultatu, konieczna jest niezwłoczna wizyta u lekarza weterynarii.
Nieprawidłowe pierzenie
Określenie "nieprawidłowe" oznacza tu, że czas pierzenia przypada w niewłaściwym okresie lub, że proces ten trwa zbyt długo. Przyczynami nieprawidłowości w pierzeniu mogą być: zła przemiana materii, stresy, błędy w żywieniu, osłabienie lub pasożyty zewnętrzne trapiące ptaka. Leczenie polega na usunięciu przyczyn stresów i zmianie żywienia. Ptaka nie należy karmić mieszanką z jaja i siemienia lnianego, lecz podawać mu dużo zielenin, zwłaszcza pokrzywy.
Pasożyty zewnętrzne
Objawami ich występowania są zmiany w zachowaniu kanarków. Ptaki wykazują nadmierną nerwowość, nerwowość, w nocy latają rozbijając się o klatkę, opuszczają gniazda, mogą też wypadać im pióra. Na skórze kanarków pasożytują roztocze odżywiające się złuszczonym naskórkiem i piórami. Można je zwalczyć stosując środki przepisane przez lekarza weterynarii, a zapobiega ich występowaniu dezynfekcja klatki i sprzętów.
Pasożyty wewnętrzne
Zaatakowane przez nie ptaki chudną mimo wzmożonego apetytu. Robaki żyjące w przewodzie pokarmowym kanarków można zwalczyć według wskazówek lekarza weterynarii. Zapobieganie choroby polega na dezynfekcji klatek i sprzętu.
Urazy mechaniczne
Mogą to być złamania nóg lub skrzydeł, a także rany, które ptaki odnoszą w klatkach przepełnionych rozmaitymi przedmiotami. Ptaki mogą także atakować siebie wzajemnie, jeśli żyją razem w zbyt ciasnej klatce. Zranionego ptaka należy oddzielić od pozostałych. Małe ranki goja się same, duże zaś rany oraz złamania wymagają interwencji lekarza weterynarii. Chorego kanarka należy złapać i unieruchomić, owijając wąskim bandażem.
Przerośnięcie pazurów i dzioba
Ptak z przerośniętymi pazurami ma trudności z poruszaniem się po dnie klatki i siedzeniem na poprzeczce, zbyt długi dziób zaś utrudnia mu pobieranie pokarmu. Przyczyna przerośnięcia pazurów lub dzioba jest nadmierny wzrost tkanki rogowej. Trzeba wówczas przyciąć pazurki, sprawdzają pod światło, aby nie uszkodzić żywej tkanki, skorygować także kształt dzioba. Wymaga to pewnego doświadczenia, więc niedoświadczeni hodowcy powinni zwrócić się do znajomych większej praktyce lub do lekarza weterynarii.
Trudności w rozmnażaniu i odchowie młodych
Jeśli nie dochodzi do krycia, przyczyną może być zbyt młody lub zbyt zaawansowany wiek pary, złe przezimowanie lub jednostronne żywienie, bądź przedwczesne przygotowanie do gniazdowania. Czasem też zdarza się, że ptaki są wrogo do siebie nastawione z nieznanych nam powodów. Te same mogą być przyczyny występowania w gnieździe niezapłodnionych jaj.
Zamieranie zarodków
Przyczyną może być złe żywienie dorosłych ptaków, brak witamin, nieprawidłowe siedzenie samicy na gnieździe, uszkodzenie skorupy jaja zbyt długimi pazurami oraz zamieranie spowodowanie wpływami genetycznymi - geny letalne ujawniające się w przypadku łączenia w zbyt bliskim pokrewieństwie.
Padanie piskląt
Najczęstszą przyczyną jest zaziębienie spowodowane przechłodzeniem, kiedy samica często opuszcza gniazdo, lub, gdy jest ono za luźno skonstruowane i przepuszcza chłodne powietrze
Tekst w większości pochodzi z książki Jadwigi Korczak "KANARKI"